Storytelling w świecie podcastów: Jak tworzyć emocjonujące narracje dźwiękowe

Jednym z moich najmilszych wspomnień z dzieciństwa są weekendowe wizyty u babci. Po intensywnym dniu wieczorem z kubkiem kakao zasiadałam przy radiu, w którym około 19.00 zaczynało się słuchowisko dla dzieci. To było pół godziny barwnych opowieści wyczarowywanych głosem i dźwiękiem.

Dziś też doświadczam tej magii – słuchając podcastów. Nie jestem w tym osamotniona. Jak wynika z raportu „Podcasty 2023 WPROST x Studio PLAC”, aż 85% badanych wie, czym są podcasty, a 29% z nich słucha ich przynajmniej raz w tygodniu. To medium, które nieustannie się rozwija. Przyjrzyjmy się bliżej, na czym polega tworzenie wciągających opowieści dla słuchaczy i dlaczego storytelling jest narzędziem, dzięki któremu można skutecznie przyciągać uwagę odbiorców i budować z nimi silną relację.

Co to jest podcast

Podcasty to audycje dostępne w internecie, których odbiorcy mogą słuchać w dowolnym miejscu i o dowolnej porze. Są źródłem informacji, wiedzy i rozrywki. Publikowane są cyklicznie, w odcinkach. Mogą mieć formę monologu lub rozmowy na określony temat albo być dłuższą opowieścią podzieloną na odcinki.

Skąd się bierze ciągle rosnąca popularność podcastów? Na ich korzyść przemawiają trzy potężne argumenty.

1. Czas to najcenniejsza waluta, dlatego nie lubimy go marnować. Podcasty idealnie wpisują się w ten trend – możemy ich słuchać w biegu: w czasie jazdy samochodem, podróżując komunikacją miejską, czekając na wizytę u lekarza, w czasie sprzątania, przed snem, przy porannej kawie. W zasadzie ogranicza nas tylko to, czy bateria w naszym telefonie jest naładowana.
2. Różnorodność tematów i form podcastów sprawia, że to bardzo demokratyczne medium. W sieci znajdziemy nagrania nawet na bardzo niszowe tematy, jak na przykład naprawa lamp czy prowadzenie biznesu winiarskiego. Dzięki podcastom poszerzamy wiedzę, rozwijamy pasję, trzymamy rękę na pulsie w branży, która nas interesuje, uczymy się języków obcych.
3. Dostęp do podcastów jest bezpłatny – nie musimy mieć specjalnego konta, aby korzystać z treści tego typu. Potrzebujemy jedynie dostępu do internetu. A jeśli pobierzemy odcinki na swoją komórkę, nawet dostępność sieci nie będzie nas ograniczać.

Storytelling w podcastach

Podcasty wydają się medium idealnym do wykorzystania storytellingu. Opowiadanie angażujących historii nie jest jednak takie łatwe, jak mogłoby się wydawać – tak samo jak nagranie angażującego słuchaczy podcastu. Nie wystarczy po prostu mówić – trzeba wiedzieć, jak to zrobić. Zacznijmy więc od przypomnienia, na czym polega storytelling z naciskiem na to, jak ta technika może przydać się w podcastingu.

Storytelling, czyli marketing narracyjny, to opowiadanie historii, dzięki którym możemy wpływać na odbiorców. Za jego pomocą budujemy kontekst wokół danego pojęcia, idei, wartości, rozwiązania, marki, produktu, usługi (wymieniać można długo!), by w sposób angażujący przekazać informacje.

Kluczowe elementy skutecznego storytellingu

• Bohater, z którym się utożsamia odbiorca. Tym bohaterem może być sam podcaster, który opowiada o swoich przeżyciach (np. podróżach, produktach czy usługach, z których skorzystał itd.), przemyśleniach czy problemach, które chce rozwiązać. Bohaterem może być też osoba, o której opowiada prowadzący podcast. Ważne jest to, by słuchacze utożsamili się z tą postacią i jej kibicowali.
• Odpowiednia struktura opowieści, czyli jasna odpowiedź na pytania: kto? co? gdzie? kiedy? dlaczego? jak?
• Przygody, czyli to, co się przydarza bohaterowi. Pokonywanie przeciwności losu, rozwiązywanie problemów bliskich słuchaczom, efekt katharsis (czyli: uff, jak dobrze, że nie mnie się to przytrafiło), zmiana (czyli sytuacja problematyczna i jej rozwiązanie) – to sprzyja tworzeniu angażujących opowieści.
• Emocje – bez nich nie zaangażujesz słuchaczy. Spraw, żeby odbiorcy śmiali się lub płakali razem z bohaterami opowieści.
• Oddziaływanie na zmysły – w podcaście masz do dyspozycji nie tylko słowa, ale i dźwięki, dzięki którym słuchacze przeniosą się w wyobraźni do miejsca, o którym opowiadasz. Opowiadając historię, zwróć uwagę na szczegóły, które budują klimat historii, na przykład kolory, smaki, faktury.
• Wykorzystaj efekt zaskoczenia, buduj napięcie. Unikaj klisz i oczywistości, prowadź swoją opowieść niczym mistrz suspensu, Alfred Hitchcock.
• Zadbaj o przekaz – możesz przekazać jasne przesłanie swojej historii albo pozostawić pole do interpretacji, zachęcając odbiorcę do oceny postawy bohatera czy rozwiązania historii.

9 zasad tworzenia wciągających opowieści

W jakim celu nagrywa się podcasty? Aby przyciągnąć uwagę słuchaczy i wywrzeć na nich wpływ. Niezależnie, czy będziesz walczyć o to, by powrócili i wysłuchali kolejny odcinek, zachęcili innych do poznania Twojej twórczości, czy o to, by zapamiętali Twoją markę i mieli z nią pozytywne skojarzenia. Snucie opowieści jest sztuką. Być może wydaje Ci się, że dotyczy to tylko podcastów, które opowiadają historie – czy to prawdziwe, czy fikcyjne. Ale wcale tak nie jest. Nawet jeśli Twój podcast dotyczy biznesu czy nauki, możesz wykorzystać potencjał storytellingu, chociażby w momencie kiedy będziesz przytaczał jakąś anegdotę, opowieść o pracownikach czy odwoływał się do mitu założycielskiego. Podawanie suchych danych to zbyt mało, aby przykuć uwagę odbiorcy. O wiele skuteczniejsze jest wprowadzenie go w opowieść o tych danych.

Przygotowanie podcastu wymaga planu. Musisz przygotować scenariusz odcinka, zadbać o odpowiednie tempo opowieści i wpleść w nią emocje. Dobrze opowiedziana historia zwiększy zaangażowanie. Jak to zrobić? Oto plan dla Ciebie.

1. Określ, kim jesteś i kim jest Twój odbiorca

Odpowiedz na trzy ważne pytania: Jaka jest misja Twojego podcastu? Kim jest Twój słuchacz? Czy te dwa światy mają ze sobą coś wspólnego?

Określ, o czym chcesz mówić i do kogo. Poznaj dobrze swoją grupę docelową i opowiadaj o tym, co jest dla niej istotne. Pamiętaj, że słuchacz musi odczuć korzyść, a nie stwierdzić, że zmarnował kilkadziesiąt minut. Wyróżnij się na tle konkurencji – u Ciebie odbiorcy mają znaleźć coś wyjątkowego.

2. Precyzyjnie wybierz temat

Zdecyduj się na taki temat, który jest ważny dla Twoich odbiorców. Sprawdź, czy to, co im chcesz opowiedzieć, jest odpowiedzią na ich potrzeby, wątpliwości czy obawy. Sformułuj pytanie, na które odpowiesz za pomocą podcastu. Mów o tym, na czym się znasz, co Cię fascynuje, albo zaproś gościa, który podzieli się własną opowieścią.

Oto przykład: podcast „Pulsar nadaje”  odwołuje się do różnych tematów związanych z szeroko rozumianą nauką. Znajdziemy odcinki, które odpowiadają na pytania różnego typu: Czy rozwój technologii zagraża ludzkości? Jak ratuje się zagrożone języki? Czy można uniknąć zderzenia z asteroidą? Rozmowa z gościem prowadzona jest wokół często zaawansowanego, specjalistycznego tematu, ale w taki sposób, aby nawet mniej zorientowany w temacie słuchacz zrozumiał, o co chodzi. Wybierz jeden problem lub jeden temat i wyjaśnij go prostymi słowami.

3. Przygotuj scenariusz

Spisz, jak ma wyglądać odcinek podcastu – stwórz scenariusz. Zawrzyj w nim wszystko to, bez czego nagranie straci na wartości – plan historii, przykłady, nawiązania do historii, popkultury, nauki oraz wszystkie szczegóły, dzięki którym słuchacz wczuje się w opowieść. Tu świetnym przykładem będą podcasty kryminalne.

Opowieść musi mieć swój rytm. Dopasuj go do tematu, który omawiasz. Nie rozwlekaj sztucznie swojej historii, ale nie mów też za szybko. Odpowiednie tempo i wypowiedzi, i historii sprawi, że słuchacz będzie czuł się komfortowo, słuchając opowieści.

4. Pokaż wartość

Zaangażuj słuchaczy, prezentując proces zmiany. Pokaż im, w jaki sposób Twoje rozwiązanie, pomysł, propozycja, opinia mogą wpłynąć na ich życie. Może to być porada udzielona przez eksperta albo morał wynikający z zaprezentowanej opowieści. Wykorzystuj dane, ale nie recytuj ich, tylko o nich opowiadaj, wyjaśniaj je na przykładach. To zwiększy Twoją wiarygodność jako źródło wiedzy.

5. Wywołuj emocje

Dobra opowieść nie daje o sobie zapomnieć. Jeśli wpłyniesz na emocje, słuchacze będą udostępniać Twoją opowieść, polecać ją innym i wracać, by dostać więcej. Urozmaicaj i zaskakuj. Nuda zabije odbiorców, a więc i Twój podcast.

6. Bądź jakiś

Najlepiej bądź sobą. Spójność jest bardzo ważna – także z marką, którą reprezentujesz. Odbiorcy docenią naturalność i autentyczność. Nie unikaj odpowiedzi, zajmuj stanowisko, nie bój się własnych opinii. Dla słuchacza masz być ekspertem i przekonać go, że Twoja opowieść, rozwiązanie czy pomysł mogą mu się przydać.

7. Pamiętaj o dźwiękach

Odpowiednio dobrane dźwięki – odgłosy i muzyka w tle – budują klimat podcastu, oddziałują na zmysły i wywołują pożądane emocje. One też są częścią opowieści. Przemyśl je, zanim zaczniesz nagrywać.

8. Zadbaj o jakość

Nawet najlepsza opowieść nie obroni się, jeśli jakość dźwięku będzie słaba, a lektor będzie mówił niewyraźnie albo niepewnie. Nie komplikuj nadmiernie swojej wypowiedzi, nie wprowadzaj kolejnych wątków, aby odbiorca się nie pogubił albo nie poczuł przytłoczony nadmiarem informacji. Równie ważna jest dbałość o jakość języka. Błędy, nielogiczna struktura wypowiedzi czy styl niedopasowany do słuchaczy sprawią, że podcast nie zdobędzie popularności.

9. Bądź konsekwentny i nie odpuszczaj po kilku odcinkach

Zdobycie stałego audytorium może zająć nieco więcej czasu, niż zakładasz. Słuchaj swoich słuchaczy. Czytaj komentarze i opinie. Daj im szansę na zaproponowanie tematu.

Przykłady udanych podcastowych narracji

Jak tworzyć narracje, które pozostaną w pamięci odbiorców? Najlepiej przyjrzeć się przykładom. Oto kilka inspiracji.

Rola dźwięku w opowiadaniu

To były czasy pandemicznego lockdownu. Pamiętacie może, że zamknięte było wszystko – łącznie z lasami, parkami narodowymi i placami zabaw. Siedziałam na balkonie i zastanawiałam się, kiedy będę mogła gdzieś wyjechać – a już najlepiej w góry. I wtedy znalazłam na Spotify podcast Tatrzańskiego Parku Narodowego „Z miłości do Gór”, a konkretnie odcinek 8 „Kuźnice oczami Marka Kota”. To było coś niesamowitego – dźwiękowy spacer po dzielnicy Zakopanego pod rękę z wieloletnim pracownikiem TPN, ze szmerem potoku i szelestem traw w tle. Czułam się jakbym nie tylko duchem, ale także ciałem towarzyszyła panu Kotowi w tej wyprawie.

Potencjałem, który warto wykorzystać, tworząc podcast, jest naturalność i autentyczność. Skoro zabieramy słuchaczy na spacer – niech nie mają wrażenia, że nadajemy z zamkniętego na głucho pokoju. Jeśli realizujemy nagranie w kawiarni, nie bójmy się dźwięku mieszania kawy czy odkładania łyżeczki na spodek. Rola dźwięku w podcastach jest niebagatelna. Możemy zaczarować odbiorców nie tylko własnym głosem, ale także innymi dźwiękami, które wpływają na wyobraźnię i pomagają opowiadać historię.

Wyraźnie i jasno

Jako fanka języka czeskiego często słucham podcastów w tym właśnie języku. Jednym z moich ulubionych jest cykl nagrywany przez Janę Hudečkovą „Učíme se česky”. Autorka opowiada o swoich podróżach i w ten sposób uczy nowych słówek i zwrotów. Opowieści są spójne – odbiorcy wiedzą, czego mogą się spodziewać. Narracja prowadzona jest w taki sposób, że słuchacz jest w stanie nadążyć za wypowiedzią w języku obcym, rozpoznaje słówka, które zna z poprzednich nagrań. Ważną rolę odgrywa tu sposób, w jaki swoje opowieści przedstawia autorka.

W podcastach – i to nie tylko tych wykorzystywanych do szlifowania języka – ważne są dwa elementy: głos i dykcja. O ile głos może być kwestią subiektywną – jedni lubią tony spokojne i niskie, dla innych przystępniejszy jest głos wesoły i energiczny – o tyle dykcja jest kluczowa w każdym przypadku. Wypowiedź powinna być wyraźna, aby słuchacz skupiał się na całej treści, a nie rozpoznawaniu poszczególnych słów. Na szczęście nad dykcją można pracować.

Videocast, czyli głos i obraz

„Raport Podcasty” wskazuje, że aż 70% badanych słucha podcastów na YouTube. Dlatego coraz częściej wersji dźwiękowej może towarzyszyć także animacja lub film. Przykładem takiego videocastu jest Podcast Biznesowy Michała Sadowskiego. Możesz wysłuchać samego nagrania audio albo zdecydować się na obejrzenie filmiku z nagrania i obserwować, co robi prowadzący.

Dobra historia

Wielkie triumfy święcą w Polsce podcasty kryminalne. Tu storytelling króluje, a przykładów świetnych realizacji jest mnóstwo. Od twórców tego typu podcastów możemy uczyć się, jak prowadzić zapierającą dech w piersiach narrację czy jak wykorzystywać dźwięki do budowania klimatu.

Na zakończenie

Podcasty dopiero się rozkręcają, dlatego warto włączyć je do swojej strategii budowania marki. Szczyt ich popularności wciąż jest przed nami. O jednym pamiętaj: podcast nie sprzedaje, ale buduje wizerunek ekspercki. Jakiej marce – także w rozumieniu marki osobistej – nie zależy na tym, żeby być postrzeganą przez odbiorców jako godny zaufania specjalista?