Podsumowanie 2020 roku w branży SEO – komentarz specjalistów

W tegorocznych podsumowaniach niemal każdej branży, słowo pandemia odmieniane jest przez wszystkie przypadki. Nie inaczej jest w podsumowaniu branży SEO/SEM. Pandemia koronawirusa odcisnęła piętno na życiu niemal każdego z nas. Jak wpłynęła na pozycjonowanie? W jakim stopniu przedefiniowała zwyczaje konsumentów? Czego nas nauczyła? Piszą o tym Katarzyna Ambrożewicz, Kamil Sroka, Karol Wilczyński, Michał Karolczyk, Magdalena Stranz-Sobalkowska i Damian Gębka. Zapraszamy na podsumownie 2020 roku przygotowane przez marketerów i specjalistów SEO.

Katarzyna Ambrożewicz, Marketing Manager w SEMSTORM

1. Najważniejsze wydarzenie w 2020 roku

Ciężko to nazwać wydarzeniem, ale bezwzględnie pandemia koronawirusa miała ogromny wpływ na biznes oraz na nasze codzienne życie w tym roku. Przez lockdown wiele sklepów musiało rozpocząć sprzedaż w sieci od zera. W tym samym czasie wielu konsumentów postanowiło spróbować oferty online. Według danych z badania Accenture i Fashion Biznes około 20% Polaków pierwszy raz w życiu kupiło towar przez internet. Można więc powiedzieć, że lockdown stworzył nowe długoterminowe trendy. Po powrocie do „normalności” zostanie z nami doświadczenie zakupów internetowych. Właściciele firm też będą pamiętać o tym, jak szybko trzeba było reagować na zmiany i jak duże znaczenie w tym procesie odgrywała obecność w sieci. Można więc powiedzieć, że rynek e-commerce, który szybko wzrósł podczas pandemii, utrzyma się i będzie dalej rozwijał.

2. Jak pandemia wpłynęła na branżę?

Jak już powiedziałam w poprzednim punkcie, największy wpływ jest związany ze wzrostem liczby e-commerców. Co z tym się wiąże? Większy popyt na różne formy promocji w sieci i natężona rywalizacja wśród reklamodawców oraz pozycjonerów. Ciężko powiedzieć, że marketing znacznie zmienił się sam w sobie, natomiast niektóre branże musiały w dużym stopniu dopasować swoje działania do nowych warunków i to też odbiło się na branży SEO.

Warto dodać, że lockdown i kryzys ekonomiczny mocno motywowały specjalistów do rozwoju osobistego. Najbardziej odczuliśmy to podczas zorganizowania Online Marketing Day, internetowego eventu, który odwiedziło ponad 3500 osób w ciągu dnia. Konferencja miała szeroką tematykę i możemy zauważyć, iż wielu fachowców oraz przedsiębiorców chciało dokształcić się z bardzo różnych obszarów marketingu. Oznacza to, że kryzys stawia wyzwania, a branża dynamicznie na nie odpowiada.

3. Główny trend na 2021 rok

Dla mnie głównym trendem SEO w 2021 roku jest trafny content stworzony na podstawie rzetelnych danych. Google pod koniec 2020 zapowiedział swoje działania na przyszły rok. Wśród nich zaplanowano znaczne ulepszenie algorytmów wyszukiwarki, które pozwoli indeksować fragmenty treści, zrozumieć semantykę wideo i wyznaczyć w nich kluczowe momenty, a także dobrać bardziej różnorodne wyniki wyszukiwań dla szerokich zapytań. Dzięki temu wyszukiwarka jeszcze lepiej zrozumie treści i kontekst zapytania użytkownika. W takich warunkach strategia SEO tak samo, jak inne dziedziny digital marketingu, powinna zaczynać się od stworzenia profilu klienta oraz wyznaczenia jego miejsca w lejku sprzedażowym dla każdego zapytania. Warto postawić przed sobą pytanie, czego spodziewa się internauta właśnie na tym etapie ścieżki zakupowej. Szczegółowe dane tego typu otrzymacie z analiz wykonywanych, chociażby przez SEMSTORM. Sprawdzenie zainteresowań internautów za pomocą Generatora Tematów, wykorzystanie wyników analizy treści konkurencji w Asystencie Contentu czy propozycje słów kluczowych o odpowiedniej intencji pozwalają na bezbłędne zaplanowanie strategii marketingowej.

Kamil Sroka, Head of SEO w DevaGroup

1. Najważniejsze wydarzenie w 2020 roku

Co tu dużo pisać – rok 2020 jest rokiem e-commerce! Wszyscy wiemy, co do tego doprowadziło, ale nie zmienia to faktu, że kto tylko mógł i miał ku temu zasoby – przeniósł się do sieci. Dane przedstawione przez Damiana Sałkowskiego mówią o tym, że w trwającym jeszcze roku powstało aż ponad 30% więcej sklepów niż w roku 2019.

Duży potencjał nowych klientów dla agencji SEO/SEM, ma również drugą stronę medalu – większa konkurencja dla już działających sklepów. Szczególnie w SEO nie wszyscy zdają sobie sprawę, że oprócz budżetu na działania w projektach marketingowych, należy też zadbać o nadrabianie zaległości w stosunku do konkurencji. A ta zwykle w najbardziej zyskownych branżach angażuje swoje środki już od wielu lat. Sama wyszukiwarka też nie próżnowała – w ostatnich miesiącach wdrożonych zostało wiele aktualizacji, jak May Core Update, Nofollow Hint lub grudniowe przetasowania. A to tylko niektóre zmiany, z którymi przyszło nam się zmierzyć. Do tego dochodzą liczne zmiany w Google Search Console czy wejście GA4. W 2020 pojawiło się także wiele ciekawych rozwiązań, jeśli chodzi o narzędzia wspomagające analizę danych.

2. Jak pandemia wpłynęła na branżę?

Zawirowania w biznesach promowanych online to nieodłączny element analiz, podsumowań czy raportów realizowanych niemal dla każdej branży marketingowej w sieci. Ile to razy sami pisaliśmy albo czytaliśmy, że dane od XX do YY są związane z Covid-19 i wypaczają wynik analizy. O ile wiosenny lockdown negatywnie wpłynął na branżę usługową, to dla wielu e-commerce był to jeden z najlepszych okresów działalności. Największymi przegranymi sytuacji pandemicznej bez wątpienia są biznesy lokalne, które w marketing sieciowy nie zainwestowały wcale. Posiadały one natomiast wysokie zyski z zakupów i usług offline. Tarcze i pomoc od państwa niestety nie zawsze ratowały sytuację, co finalnie w wielu przypadkach doprowadziło do redukcji etatów lub całkowitego zamknięcia działalności.

Z drugiej strony branża związana z handlem online (e-commerce) zyskała na tyle, że zaczęła zdecydowanie bardziej doceniać sprzedaż w sieci. Popularne marki jeszcze długo po otwarciu galerii handlowych nie uruchamiały przecież swoich sklepów stacjonarnych. Jednocześnie zauważalny był trend przeznaczania większych środków na promocję online. To pokazuje, że działania, które bardzo często traktowane były jako dodatkowe lub mniej priorytetowe, w 2020 roku urosły do rangi bardzo ważnych, lub w niektórych wypadkach, nawet najważniejszych, które zadecydowały o przetrwaniu biznesu.

Obie powyższe sytuacje są znane agencjom bardzo dobrze. W obecnym czasie wiele z nich ma do czynienia z ograniczaniem lub zwiększaniem budżetów na działania online ze względu na pandemię.

Dla agencji, które miały bardzo sprofilowane branżowo portfolio klientów, ta sytuacja była niezwykle trudna. Cięcia budżetów przełożyły się m.in. na redukcję etatów, a to wpłynęło na duży przypływ „wolnych” specjalistów na rynku pracy. Tego zjawiska mocno doświadczyliśmy  u nas przy rekordowej liczbie zgłoszeń podczas letniej rekrutacji.

3. Główny trend na 2021 rok

W mojej opinii rok 2021 będzie dla wielu biznesów rokiem ONLINE, który mówi – sprawdzam. Nie wiemy, jak będzie wyglądała sytuacja z pandemią – czy będzie nam towarzyszył jej kolejny atak, czy szczepionka da możliwość powrotu do „normalności sprzed pandemii”? Jeśli tak, to jak długo będzie to trwało? Te pytania, na które nikt nie ma obecnie odpowiedzi, niestety uniemożliwiają realizowanie długofalowych planów.

Być może w takim razie lepiej będzie opierać się na celach krótkoterminowych i pewnych? Działając online, już teraz możemy przygotować się na niektóre tego typu zdarzenia, które są zapowiadane z wyprzedzeniem, a ich wdrożenie jest niemal pewne. Dlatego, już dziś zdecydowanie warto udoskonalić swoją stronę pod względem działania na urządzeniach mobilnych. Możemy również zadbać o to, by to co istotne, ładowało się tak szybko, jak tylko jest to możliwe. Nowe narzędzia, wtyczki i rozwiązania optymalizacyjne, dają nam sporo przewagi i możliwości. Na horyzoncie widzimy aktualizację od Google – Page Experience Signals, która jako wyznacznik traktować będzie szybkość, mobilność i użyteczność stron internetowych. Rozwijanie SXO w obrębie SEO będzie już nie tylko dodatkiem, ale faktycznym wymogiem, by przedstawiać użytkownikowi to, czego faktycznie szuka.

W 2021 roku czekają nas zapewne kolejne wyzwania, których się spodziewaliśmy – ale ich efekt może być niezwykle zaskakujący i nieprzewidywalny.

Karol Wilczyński, Ekspert SEO w Artefakt

1. Najważniejsze wydarzenie w 2020 roku

2020 to zdecydowanie rok szybkości. Moim zdaniem wydarzeniem roku jest wprowadzenie nowych metryk – Core Web Vitals. Zastępują one myślenie o czasie ładowania strony w formie wyniku od 1 do 100 w narzędziu Page Speed Insights. Szybkość działania skierowana jest teraz w kierunku użyteczność serwisu i odczuć użytkownika, który go odwiedza.

Samo podejście nie jest nowe i optymalizując serwisy w taki sposób, mogliśmy tylko zyskać. Zaskakuje to, jak szeroko i intensywnie takie podejście wdraża Google – przedstawienie wskaźników na początku roku, następnie dodanie do Google Search Console raportu, który pozwala na badanie CWV, by na koniec roku zapowiedzieć, że od maja 2021 r. będą one sygnałem rankingowym (wraz bezpieczeństwem oraz dostosowaniem do mobile). W międzyczasie do Chrome Dev Tools (od wersji 85) dodany został mechanizm pozwalający mierzyć poszczególne czynniki.

Opisane działania Google to wskazówka, w jaki sposób powinny być optymalizowane strony, aby w oczach Google były wartościowe i warte promowania w wynikach wyszukiwania.

2. Jak pandemia wpłynęła na branżę?

Pandemia zmieniła to, w jaki sposób ludzie komunikują się ze sobą. Pierwszy lockdown był dla gospodarki bardzo trudny, ale dla branży marketingu internetowego wprost przeciwnie. Reklama w internecie i promocja własnego biznesu stały się dla wielu firm jedynym sposobem na dotarcie do klientów. Szczególnie, że wielu przedsiębiorców musiało przenieść się do online właściwe z dnia na dzień. Powstało bardzo dużo nowych serwisów e-commerce, które musiały dotrzeć do klienta.

Odczuwalna była też zmiana podejścia do kwestii marketingu internetowego wśród dużych brandów. Serwisy internetowe, które dotąd wspomagały tylko sprzedaż salonową, musiały nagle sprostać wyzwaniu, jakim był zwiększony ruch. Przełożyło się to na zaangażowanie w optymalizację i rozwój wszystkich kanałów pozyskiwania użytkowników.

3. Główny trend na 2021 roku

Z pewnością nie będzie można zignorować nowych sygnałów rankingowych, o których pisałem wyżej. Są one częścią większej całości, dotyczącej szeroko rozumianego User Experience. Według mnie, to właśnie UX, a właściwie połączenie go z SEO, będzie najważniejszym trendem w 2021 r. Powinniśmy skupić się na tym, aby optymalizować serwisy nie tylko po to, aby pozyskać ruch – ale również – jeśli nie przede wszystkim po to, aby maksymalizować współczynnik konwersji.

Podejście w stylu SXO, szczególnie biorąc pod uwagę wciąż rosnącą konkurencję, niemal we wszystkich branżach, będzie zyskiwało na znaczeniu. Dla mnie kolejnym potwierdzeniem tego trendu są zmiany przygotowane w czwartej wersji Google Analytics, gdzie odchodzi się od pomiarów związanych z wyświetleniami strony, na korzyść pomiarów związanych z interakcją użytkownika ze stroną. GA4 w założeniu ma śledzić „customer journey” od pozyskania użytkownika, do dokonania przez niego konwersji. Analizując tę ścieżkę, będziemy w stanie odnaleźć miejsca, w których użytkownik opuszcza stronę – bardzo często przyczyną tego będzie zły UX. W 2021 r. pamiętajmy o użyteczności.

Michał Karolczyk,  Business Development & Marketing Director w SEMAHEAD

1. Najważniejsze wydarzenie 2020

Marcowy lockdown, który w różnej formie trwa do dziś, jest z pewnością najważniejszym wydarzeniem mijającego roku, który odcisnął się na naszej branży na wielu poziomach. Przede wszystkim należy wspomnieć o pojawieniu się bardzo wyraźnej linii demarkacyjnej między różnymi profesjami, która zarysowała się w momencie nastania obostrzeń reżimu sanitarnego. Te osoby, których praca jest w pełni skomputeryzowana, przeszli transformację praktycznie suchą stopą, mogąc co najwyżej narzekać na wyalienowanie ze środowiska pracowniczego i większe zużycie prądu. Na drugim brzegu znaleźli się pracownicy usług świadczonych bezpośrednio, którzy stanęli przed trudnym dylematem: „przezimować”, przebranżawiać się czy przekonstruować swój model biznesowy? Rozterki nierzadko o charakterze tragicznym odbywały się w zaciszach domów, do których docierali triumfatorzy obecnej sytuacji: firmy kurierskie dostarczające przesyłki i posiłki restauracyjne. Ten, jak każdy poprzedni kryzys, unaocznił, że na przetrwanie mogli liczyć najbardziej elastyczni i nowocześni gracze na rynku. Skutki tego okrutnego przesiewu będziemy mogli opisać w pełni dopiero za kilka miesięcy…

2. Jak pandemia wpłynęła na branżę?

Wspomniałem wyżej, że digitalizacja, której przyspieszony kurs przeszło całe nasze społeczeństwo, jest dziś fundamentalnym słowem na ustach większości branż. Jako dostawcy rozwiązań digital marketingu mieliśmy okazję obserwować lawinowy wzrost zapotrzebowania na nasze usługi. Natomiast szampany w pierwszej kolejności otwierali ci, których łańcuch dostaw, workflow i kompetencje w ramach organizacji były już przygotowane pod wzrost ruchu na ich platformach cyfrowych. A zatem 25-procentowy wzrost rynku e-commerce w Polsce, który opisują analitycy, został skonsumowany przez przygotowanych i świadomych uczestników tego rynku. Pandemia pokazała tym bardziej opornym na digital przedsiębiorcom, że muszą przyspieszyć adaptację do nieodwracalnych reguł gry, które rozpanoszyły się błyskawicznie na samym początku 2. dekady XXI wieku. Wbrew pozorom, wobec rynków zachodnich, polscy przedsiębiorcy mają sporo do nadrobienia i czeka nas dużo pracy w kolejnych nawet nie miesiącach, a latach, aby budować wspólnie z nimi kompetencje niezbędne do digitalizacji ich przedsiębiorstw.

3. Główny trend na 2021 rok

Jako wieloletni eksperci digital marketingu mamy tendencję do zapominania, że mimo starań, wciąż jest do wypełnienia wielka nisza wiedzy o usługach digital marketingu. Naszą misją, oprócz dostarczania skutecznych i mierzalnych usług marketingu efektywnościowego, to także stałe edukowanie naszych klientów, których chcemy traktować jak partnerów w ich rozwoju. Ale to nie tylko rozwijanie obiektywnej wiedzy, lecz również budowa zaufania do oferowanych przez nas rozwiązań, które nierzadko było nadszarpnięte przez wcześniejszych nierzetelnych dostawców.

Natomiast wśród dużych i doświadczonych graczy, których budżety mediowe możemy liczyć przynajmniej w setkach tysięcy miesięcznie, coraz częściej będziemy rozmawiać o potrzebie bardziej precyzyjnego opomiarowania wszystkich kanałów ruchu płatnego, z dużym baczeniem na realną jakość ruchu u wszystkich wydawców reklam.

Magdalena Stranz-Sobalkowska, Head Of Global Partnerships w Sunrise System

1. Najważniejsze wydarzenie w 2020 roku

Absolutnie najważniejszym wydarzeniem mijającego roku – jeśli możemy tak ująć to zjawisko – był wybuch pandemii, co przełożyło się na zainicjowanie wielu pomniejszych zdarzeń zarówno w obszarze SEO/SEM, jak i zdecydowanie szerzej – na płaszczyźnie całej gospodarki i życia społecznego.

Gdybym miała natomiast wymienić konkretne wydarzenie roku 2020, istotne z perspektywy branży, w jakiej działa Sunrise System, to powiedziałabym, że wydarzyło się coś potencjalnie niemożliwego. Doszło bowiem do błyskawicznej transformacji cyfrowej wielu przedsiębiorców w niesamowicie krótkim czasie. W ostatnich latach handel elektroniczny stanowi nieodzowną częścią handlu detalicznego  w skali globalnej. Tylko w 2019 roku o 20% wzrosła średnio sprzedaż detaliczna w e-commerce na świecie. Polska również wpisuje się w ten nurt, a ze swoimi prawie 30 milionami użytkowników w sieci jest atrakcyjnym rynkiem dla rozwoju e-commerce. Liczba zarejestrowanych sklepów internetowych rośnie u nas w kraju z roku na rok. Według portalu Statista w 2019 roku liczba zarejestrowanych sklepów e-commerce wynosiła 38.7 k, a w pierwszej połowie 2020 roku było to już 42.1 k. To przekłada się na zainteresowanie większej liczby sklepów internetowych promocją w sieci, także poprzez SEO czy PPC.

2. Jak pandemia wpłynęła na branżę?

Przenoszenie biznesów do internetu stało się jednym ze znaków pandemii w obszarze SEO/SEM. Jednak na kompleksowe rozliczenie przyjdzie czas w przyszłym roku. Myślę, że ciężko na tę chwilę ocenić jak bardzo pandemia wpłynęła na branżę, ponieważ nadal nie nastąpiło pełne rozmrożenie gospodarki i wiele jej gałęzi wciąż walczy ze skutkami obostrzeń. Tym, co mogliśmy zaobserwować przede wszystkim na przełomie marca i kwietnia, przy pierwszej fali pandemii i lockdownie w Polsce, była duża zmiana w zapytaniach użytkowników, od których tak naprawdę uzależniona jest branża. Z tego powodu z pewnością wzrosła liczba stron promowanych z uwzględnieniem wyrażeń powiązanych z pandemią. Odczuwalny stał się też wzrost zainteresowania samym SEO jako formą budowania widoczności i rozpoznawalności firmy w sieci, a także reklamy. Przykładowo, według Google Trends od 13 marca do 18 maja nastąpił 60% wzrost wyszukiwania frazy „pozycjonowanie”. Ponadto sam Google mocno zaangażował się w zmiany, wspierające biznes w dobie pandemii. Już w połowie marca koncern przygotował porady, o tym, jak przekazywać aktualne informacje o firmie odbiorcom za pośrednictwem Google Moja Firma, udostępnione zostały także nowe atrybuty do oznaczania, dzięki którym przedsiębiorcy mogli poinformować np. że zapewniają dowóz jedzenia bądź obiór na miejscu. Ponadto koncern uruchomił wsparcie finansowe Google Ads dla małych i średnich przedsiębiorców.

3. Główny trend na 2021

Obserwując zachodnie rynki można dostrzec, że jeszcze dużo do zrobienia przed naszymi przedsiębiorcami, którzy – co jest budujące – coraz chętniej inspirują się zagranicznymi rozwiązaniami. Myślę, że duży wzrost zainteresowania SEO z minionego roku utrzyma się w następnym, a nawet podejrzewam, że zdecydowanie będzie wzmacniać się SEO na tle pozostałych kanałów reklamowych.

Sądzę, że głównym trendem w 2021 roku będzie jednak dalsza transformacja cyfrowa biznesów, w szczególności wśród małych i średnich przedsiębiorców. Miniony rok pokazał, jak ważna jest obecność firmy w sieci. Myślę, że to dla wielu już stało się bodźcem do zmian, które jeśli jeszcze nie są wdrożone, to przynajmniej są już planowane. Z drugiej strony, patrząc na te kilka miesięcy wstecz, można odnieść wrażenie, że w 2021 roku jedynym pewnym trendem będzie „agility”.

Damian Gębka, Team Leader Działu SEO w widzialni.pl

1. Najważniejsze wydarzenie branżowe w 2020 roku

Umysły analityczne, ciekawe osobowości, doświadczeni specjaliści, przedstawiciele agencji interaktywnych i wolni strzelcy – łącznie kilkuset SEO freaków zgromadzonych w jednym miejscu i czasie. Możliwość nauki, poznania innych sposobów działania i myślenia, wymiana zdań i doświadczeń. Tak dotychczas wyglądała największa impreza branżowa w Polsce – Festiwal SEO. Rok 2020 miał jednak dla organizatorów inny plan – koronawirus nie odpuszczał, więc trzeba było podjąć trudną decyzję o przeniesieniu wydarzenia „do internetu”. Tegoroczna edycja na pewno zapadnie w pamięci wszystkim osobom, które miały przyjemność brać w niej udział. Niezależnie od wszelkich utrudnień prelegenci dopisali, widownia również, a tematyka wystąpień była dobrana jak zwykle w punkt. Mimo braku możliwości dyskusji face-to-face z innymi uczestnikami Festiwalu (co według mnie jest jedną z większych wartości tego eventu), myślę, że interesujące case study, wyniki analiz i zaprezentowane nowinki ze świata SEO zaszczepiły we wszystkich chęć pogłębiania wiedzy i powrotu za rok – miejmy nadzieję, że w stacjonarnej formie.

2. Jak pandemia wpłynęła na branżę?

Mam nadzieję, że nie przesadzę stwierdzeniem, że rok 2020 i trwająca pandemia to swego rodzaju żniwa dla branży SEO. Trendy konsumenckie wyraźnie się zmieniły – jak wynika z badania Nielsena „Wpływ Covid-19 na zachowania konsumentów” Polacy znacznie zwiększyli swoją aktywność zakupową w internecie. W perspektywie lockdownu i realnego zagrożenia zdrowia wszystkie wcześniejsze niedogodności związane z dokonywaniem zakupów online (koszt wysyłki czy oczekiwanie na dostawę) przestały stanowić istotny problem. Taki obrót spraw zaprocentował dynamicznym rozwojem rynku e-commerce. Przedsiębiorcy czy właściciele sklepów stacjonarnych zostali niejako zmuszeni do wyjścia naprzeciw oczekiwaniom konsumentów i zapewniania im możliwości dokonywania zakupów w sposób bezkontaktowy. Podejmując tego typu współpracę, każdy specjalista ds. SEO jest zobowiązany w sprawny sposób przeprowadzić klienta przez proces wkraczania na rynek e-commerce oraz zaproponować usługi, które pozwolą wypracować jak najlepsze efekty. Standardem jest pozycjonowanie i optymalizacja strony, inwestycja w kampanie PPC oraz zaangażowanie użytkowników, co ostatecznie przełoży się na osiągnięcie zadowalających rezultatów dla obu stron – wzrost konwersji dla klienta oraz satysfakcji z pracy dla specjalisty.

3. Główny trend na 2021 rok

Istotne w 2021 roku będzie uznanie wyższości analitycznych strategii nad czysto intuicyjnym podejściem do SEO. Kolejne aktualizacje algorytmów Google często boleśnie uświadamiają nam – specjalistom, że najważniejszą i niezmienną wartość stanowią działania dotyczące trzech obszarów: strona zoptymalizowana pod względem technicznym, angażujące i unikalne treści oraz budowanie autorytetu domeny. Nie ma tutaj miejsca na czynności podejmowane według własnego uznania. Zrozumienie algorytmów Google wymaga korzystania ze specjalistycznych narzędzi, rzetelnej analizy danych, która jest możliwa tylko dzięki posiadaniu odpowiedniej wiedzy i doświadczenia. Drugim istotnym kierunkiem działań powinna być lepsza współpraca na linii klient-agencja, ponieważ tylko utożsamiając się z celem klienta, jesteśmy w stanie wypracować najlepsze efekty. Skupianie się wyłącznie na przeforsowaniu własnej usługi, przy jednoczesnym ignorowaniu potrzeb klienta nie sprzyja budowaniu atmosfery zaufania i stawiania specjalisty w roli autorytetu. Połączenie kompetencji analitycznych z umiejętnością tworzenia relacji interpersonalnych sprawi, że rok 2021 może zaowocować wyższą skutecznością prowadzonych działań.